Blog

Wprowadzenie

Obecnie obowiązujące przepisy Kodeksu cywilnego nie zawierają definicji legalnej ,,spadku’’. Z treści przepisu art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego można wyprowadzić, iż ,,spadek’’ to ogół praw i obowiązków należących do spadkodawcy w chwili jego śmierci oraz przechodzących na jego następców prawnych (spadkobierców) w drodze dziedziczenia. Na całość spadku składają się zarówno aktywa (np. nieruchomości, ruchomości, środki pieniężne), jak i pasywa (np. zobowiązania pieniężne wynikające z zawartych umów kredytowych, czy nieuregulowanych faktur, koszty pogrzebu).
Spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia (art. 925 Kodeksu Cywilnego).Oznacza to, że nabycie spadku przez spadkobiercę (spadkobierców) następuje z mocy prawa z chwilą śmierci spadkodawcy. Na marginesie trzeba zaznaczyć, że:

,,nabycie spadku następuję zatem na podstawie powołanego przepisu (art. 925 Kodeksu cywilnego) z chwilą śmierci spadkodawcy z mocy samego prawa bez konieczności podejmowania żadnej czynności przez sąd czy spadkodawcę’’

(wyrok WSA w Warszawie z dnia 19.12.2007 r. sygn. akt III SA/Wa 1375/07).

Należy również dodać, iż:

,,postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku przez danego spadkobiercę bądź sporządzony potwierdzający tą zaszłość akt poświadczenia dziedziczenia będą miały w tej kwestii jedynie deklaratoryjny, a nie konstytutywny charakter’’

(wyrok NSA w Warszawie z dnia 29.06.2012 r. sygn. akt II FSK 2587/10).

W świetle powyższych okoliczności, należy omówić pokrótce jak wygląda odpowiedzialność spadkobiercy (spadkobierców) za istniejące długi spadkowe do chwili działu spadku oraz po dokonaniu działu spadku.

Odpowiedzialność spadkobiercy (spadkobierców) za długi spadkowe do chwili działu spadku

Na gruncie regulacji prawnej wynikającej z przepisu art. 1034 § 1 Kodeksu cywilnego, do chwili dokonania działu spadku, spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Inaczej mówiąc, wierzyciel spadkowy może żądać spełnienia całości lub części swego roszczenia od wszystkich spadkobierców łącznie, od wybranych spadkobierców lub od każdego spadkobiercy z osobna. Co ważne, jeżeli któryś ze spadkobierców zaspokoi roszczenie wierzyciela spadkowego, wówczas pozostali spadkobiercy są zwolnieni z obowiązków spełnienia tego roszczenia wobec wierzyciela spadkowego. Jednakże, po stronie spadkobiercy powstanie roszczenie regresowe wobec pozostałych spadkobierców o zwrot odpowiednich części spełnionego świadczenia, tj. odpowiadających ich udziałom w spadku.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza a odpowiedzialność solidarna spadkobierców przed działem spadku

W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 20.03.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, dotychczasowa regulacja prawna została poszerzona o instytucje wykazu inwentarza. Wprowadzenie do systemu prawnego wykazu inwentarza jest konsekwencją zmian wynikających z ustawy nowelizującej. Wprowadzone zmiany do porządku prawnego zmieniły odpowiedzialność za długi spadkowe, wprowadzając zasadę przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza i tym samym ograniczenia odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe tylko do wartości majątku spadkowego, nawet w przypadku braku złożenia przez spadkobiercę oświadczenia w tym przedmiocie. Przepisy Kodeksu cywilnego nie zawierają definicji legalnej ,,wykazu inwentarza’’. Mając na uwadze brzmienie przepisów art. 1031 – 1031 (3) Kodeksu cywilnego należy wskazać, że wykaz inwentarza to:

,,prywatny spis wszystkich aktywów i pasywów wchodzących do spadku, a także przedmiotów zapisów windykacyjnych. Wykaz inwentarza jest dokumentem prywatnym, sporządzonym i złożonym przez osobę uprawnioną, zawierającym jej oświadczenie wiedzy’’

(M. Uliasz, Postępowanie w sprawach o zabezpieczenie spadku, spis inwentarza i wykaz inwentarza, Warszawa 2016, s. 241).

Wykaz inwentarza można złożyć przed sądem lub przed notariuszem. Istnieje również możliwość złożenia wniosku o sporządzenie spisu inwentarza przez komornika sądowego. W związku z powyższym, w przypadku sporządzenia wykazu lub spisu inwentarza oraz przyjęcia spadku przez spadkobiercę z dobrodziejstwem tego inwentarza, spadkobierca powinien spełnić na rzecz wierzyciela spadkowego świadczenie w części odpowiadającej wartości stanu czynnego spadku, jaki przypada na jego udział spadkowy.

Odpowiedzialność spadkobiercy (spadkobierców) za długi spadkowe po dziale spadku

Stosownie do treści przepisu 1034 § 2 Kodeksu cywilnego, od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości tych udziałów. Z chwilą działu spadku spadkobiercy ponoszą indywidualną odpowiedzialność za istniejące długi spadkowe w części odpowiadającej nabytego udziału. W zaistniałej sytuacji, wierzyciel dochodząc określonej wierzytelności może dochodzić jej indywidualnie od każdego ze spadkobierców, w granicach przypadającej na tego spadkobiercę części długu spadkowego.

Kontakt

Jeśli potrzebujesz bardziej szczegółowej pomocy w powyższym temacie, zapraszam do kontaktu poprzez formularz kontaktowy: Formularz Kontaktowy.